IDS و IPS چیست و چه تفاوتی باهم دارند؟

IDS و IPS از فناوری‌های مهم امنیت شبکه هستند که اغلب با همدیگر اشتباه گرفته شده و به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند. در این مقاله به تفاوت بین این دو مورد می‌پردازیم و بررسی می‌کنیم که کدام‌یک انتخاب بهتری برای سازمان شماست.

تعریف سیستم تشخیص نفوذ (Intrusion Detection System)

IDS راه‌حلی برای نظارت بر ترافیک شبکه و شناسایی رفتارهای مشکوک است. هدف سیستم‌های امنیتی IDS شناسایی نفوذ و نقض امنیتی است تا موجب پاسخ‌دهی سریع سازمان‌ها به تهدیدات احتمالی شود.

بررسی انواع IDS

• مدل مبتنی بر شبکه: IDS مبتنی بر شبکه (network-based IDS) در نقاط استراتژیکی از شبکه کامپیوتری مستقر می‌شود و ترافیک ورودی و خروجی را بررسی می‌کند. این نوع از IDS به نظارت بر پروتکل‌های شبکه، الگوهای ترافیک و هدررفت‌های بسته می‌پردازد.
• مدل مبتنی بر هاست (host-based): IDS مبتنی بر هاست روی ماشین‌ها یا سرورهای جداگانه در محیط فناوری اطلاعاتی نصب می‌شود. هدف این برنامه نظارت بر گزارش‌ها و فایل‌های سیستم جهت شناسایی رخدادهایی مانند تلاش‌ برای دسترسی غیرمجاز و تغییرات غیرعادی در سیستم است.
• مدل ترکیبی: هر دو رویکرد مبتنی بر شبکه و مبتنی بر هاست در IDS ترکیبی با یکدیگر ادغام می‌شوند. این نوع از IDS نظارت کامل‌تری بر رویدادهای موجود در اکوسیستم فناوری اطلاعات ارائه می‌دهد.

ابزارهای IDS بسته‌های شبکه (network packet) را تجزیه‌وتحلیل و آن‌ها را با مشخصه‌های حمله یا الگوهای رفتاری مقایسه می‌کنند. اگر IDS، مورد مختل‌کننده را شناسایی کند، هشدار آن را برای مدیران سیستم یا تیم‌های امنیتی ارسال می‌کند. این هشدارها حاوی اطلاعات دقیقی در مورد فعالیت گفته‌شده است تا کارمندان بتوانند به‌سرعت واکنش نشان دهند. IDS نقشی حیاتی در حفظ امنیت و یکپارچگی شبکه‌ها و سیستم‌های کامپیوتری دارد.

مزایای IDS

• تشخیص زودهنگام تهدید: به‌کمک ابزارهای IDS تهدیدات در مراحل اولیه نفوذ شناسایی می‌شوند تا حملات سایبری را دفع کنند.
• تسلط بیشتر: راه‌حل‌های IDS آگاهی سازمان‌ها از محیط فناوری اطلاعات را بالا می‌برند و به تیم‌های امنیتی کمک می‌کنند تا سریع‌تر و مؤثرتر به حملات پاسخ دهند.

محدودیت‌های IDS

• تشخیص نادرست: ناگفته نماند که ابزارهای IDS بی‌نقص نیستند. آن‌ها می‌توانند موردهای بی‌خطر را تهدید به‌حساب بیاورند (false positive) یا تهدیدات واقعی را به‌کل نشناسند (false negative).
• عدم‌جلوگیری از حملات: راه‌حل IDS می‌تواند حملات را پس از وقوع شناسایی کند اما در وهله نخست قادر به‌جلوگیری از وقوع آن‌ها نیست.

تعریف سیستم جلوگیری از نفوذ (Intrusion Prevention System)

سیستم جلوگیری از نفوذ یا به‌اختصار IPS راه‌حلی برای امنیت سایبری است که بر اساس قابلیت‌های IDS ساخته شده است. ابزارهای امنیت سایبری IPS نه تنها نفوذهای احتمالی را شناسایی می‌کنند بلکه از حملات جلوگیری می‌کنند.

بررسی انواع IPS

• مدل مبتنی بر شبکه: IPS مبتنی بر شبکه (network-based IPS) در نقاط استراتژیکی از شبکه کامپیوتری مستقر می‌شود که اغلب همان دروازه‌های شبکه‌اند. در این نوع از IPS کل شبکه سازمان از قبیل چندین هاست و دستگاه متصل محافظت می‌شوند.
• مدل مبتنی بر هاست: IPS مبتنی بر هاست (host-based IPS) روی ماشین یا سرور خاصی مستقر می‌شود و از هاست محافظت می‌کند. این IPS فعالیت‌های سیستم را نظارت می‌کند و می‌تواند اقداماتی را برای دسترسی به منابع سیستم از قبیل مسدودسازی یا محدود کردن انجام دهد.
• مدل ترکیبی: مدل IPS ترکیبی هر دو رویکرد مبتنی بر شبکه و هاست را یکی می‌کند. IPS ترکیبی ممکن است در درجه اول مبتنی بر شبکه باشد اما همچنین دارای ویژگی‌هایی برای محافظت از هاست‌های فردی است.

مزایای IPS

• پیشگیری از تهدید لحظه‌ای: IPS می‌تواند تهدیدات شناسایی‌شده را در لحظه مسدود کرده یا کاهش دهد و همچنین محافظت بیست‌وچهار ساعته‌ای برای محیط‌های فناوری اطلاعات فراهم کند.
• پیشرفت در دفاع از شبکه: سیستم‌های IPS برخلاف ابزارهای IDS نه‌تنها می‌توانند تهدیدات را شناسایی کنند بلکه با مسدودسازی ترافیک مشکوک اقدام به دفاع در برابر آن‌ها می‌کند.

محدودیت‌های IPS

• تأثیر عملکرد بر سرعت: ابزارهای IPS باید تمام ترافیک ورودی و خروجی را بررسی کنند که این‌کار می‌تواند تأخیر ایجاد کند و عملکرد شبکه را کاهش دهد.
• به‌روزرسانی‌های مکرر: راه‌حل‌های IPS باید به‌روز بمانند تا نهایت اثربخشی را داشته باشند. البته که این مورد به سرمایه‌گذاری در زمان و تخصص نیاز دارد.

تفاوت بین IDS و IPS

ابزارهای IDS فقط قادر به تشخیص نفوذ هستند اما ابزارهای IPS علاوه بر تشخیص می‌توانند از حملات جلوگیری کنند. این تمایز اساسی چندین پیامد مهم در رابطه با IDS و IPS به‌دنبال دارد:

• عملکرد: ابزارهای IDS محدود به شناسایی تهدیدات هستند ولی ابزارهای IPS می‌توانند تهدیدات را علاوه بر شناسایی، رفع کنند.
• واکنش: ابزارهای IDS هنگام شناسایی تهدید، هشدار ارسال می‌کنند در حالی‌که ابزارهای IPS به‌صورت خودکار می‌توانند تهدیدات را بر اساس سیاست‌ها یا قوانین امنیتی مسدود کنند.
• گردش کار: ابزارهای IDS جریان داده‌ها را منفعلانه نظارت می‌کنند در صورتی‌که ابزارهای IPS شبکه را بازرسی می‌کنند و به جلوگیری از تهدیدات یا کاهش آن‌‌ها می‌پردازند.

پیشرفت فناوری IDS و IPS

فناوری IDS و IPS از زمان عرضه تکامل جالب‌توجهی یافته است. برخی از تحولات رخ داده در راه‌حل‌های IDS و IPS عبارت است از:

• یادگیری ماشین و هوش مصنوعی: ابزارهای IDS و IPS می‌توانند از یادگیری ماشین و هوش مصنوعی برای افزایش قابلیت‌های تشخیص خود استفاده کنند و از داده‌های پیشین در مورد تهدیدات سایبری بیاموزند.
• تجزیه‌وتحلیل رفتاری: ابزارهای IDS و IPS می‌توانند از تکنیکی به‌نام تجزیه‌وتحلیل رفتاری (behavioral analysis) استفاده کنند که یعنی مقایسه ترافیک شبکه یا رفتار کاربر با خط پایه که به شناسایی ناهنجاری‌ها یا انحرافات موجود کمک می‌کند.
• استقرار ابری (cloud-based deployments): اکنون بسیاری از ابزارهای IDS و IPS با پذیرش بیشتر رایانش ابری می‌توانند در محیط‌های فناوری اطلاعات ابری مستقر شوند تا انعطاف‌پذیرتر باشند.

انطباق با مقررات در IDS و IPS

نصب ابزارهای IDS و IPS جهت انطباق با مقررات در سازمان‌ها می‌تواند ضروری باشد. کاربردهای IDS و IPS در انطباق با مقررات به‌شرح زیر است:

• تشخیص تهدید و واکنش به حوادث: راه‌حل‌های IDS و IPS ترافیک شبکه، گزارش‌های سیستم و رویدادها را نظارت می‌کنند تا تهدیدات امنیتی را شناسایی کرده و آن‌ها را رفع کنند.
• حفاظت از داده‌های حساس: IDS و IPS ابزارهای ارزشمندی برای حفظ داده‌های خصوصی هستند چرا که دسترسی غیرمجاز به اطلاعات محرمانه را مسدود می‌کنند.
• ورود به سیستم و گزارش‌دهی: راه‌حل‌های IDS و IPS رفت‌وآمدهای سیستم را گزارش می‌کنند و به شرکت‌ها قابلیت گزارش‌دهی را ارائه می‌دهند.

بسیاری از مقررات حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌ها آشکارا و ناآشکار سازمان‌ها را ملزم به استفاده از ابزارهای IDS و IPS می‌کند. مثلاً PCI DSS یک استاندارد امنیتی برای مشاغل حوزه اطلاعات کارت اعتباری است. پس با توجه به مقرره ۱۱.۴ از PCI DSS شرکت‌ها باید «از تکنیک‌های تشخیص نفوذ شبکه یا جلوگیری از نفوذ جهت شناسایی و جلوگیری از نفوذ به شبکه استفاده کنند.»

مقررات عمومی حفاظت از داده‌ها (General Data Protection Regulation) از مقررات دیگری است که می‌تواند به راه‌حل‌های IDS یا IPS نیاز داشته باشد. GDPR قانونی در اتحادیه اروپا است که از داده‌های شخصی شهروندان محافظت می‌کند. کسب‌وکارها طبق GDPR باید «اقدامات فنی و سازمانی مناسب» را جهت محافظت از این داده‌ها در برابر نقض و دسترسی غیرمجاز انجام دهند. این اقدامات می‌تواند شامل استقرار IDS و IPS در سازمان باشد.

باورهای غلط پیرامون IDS و IPS

با وجود این‌که از راه‌حل‌های IDS و IPS استفاده گسترده‌ای می‌شود تصورات غلطی نیز درباره آن‌ها رایج است؛ مانند:

• پیشگیری بی‌عیب‌ونقص: ابزارهای IDS و IPS نمی‌توانند محافظت در برابر حملات سایبری را صددرصد تضمین کنند. آن‌ها فقط می‌توانند فعالیت‌های مشکوک را بر اساس قوانین از پیش‌تعیین‌شده شناسایی کنند که همین عمل آن‌ها را به الگوهای شناخته‌شده محدود می‌کند.
• تنها دفاع لازم: راه‌حل‌های IDS و IPS می‌توانند بسیار مؤثر باشند اما آن‌ها در کنار ابزارهایی مانند فایروال‌ها و نرم‌افزارهای ضد بدافزار مثل قطره‌ای در دریای امنیت سایبری هستند.
• مناسب شرکت‌های بزرگ: فناوری IDS و IPS برای مشاغل مختلف در هرشکل و اندازه کاربردی است از استارتاپ‌های کوچک گرفته تا شرکت‌های بزرگ چند ملیتی.

منبع

• آیا سیستم‌های IDS و IPS می‌توانند جایگزینی برای یکدیگر باشند؟

  خیر، سیستم‌های IDS و IPS دو ابزار متفاوت با قابلیت‌های منحصر به فرد هستند. IDS‌ها به شناسایی و هشدار دادن در مورد تهدیدات امنیتی می‌پردازند، در حالی که IPS‌ها علاوه بر شناسایی، تهدیدات را مسدود یا کاهش می‌دهند. به همین دلیل، IPS‌ها به‌طور فعال تهدیدات را مدیریت می‌کنند در حالی که IDS‌ها فقط گزارش می‌دهند.

• آیا استفاده از سیستم‌های IDS و IPS نیاز به متخصص امنیتی دارد؟

  بله، استفاده از سیستم‌های IDS و IPS معمولاً نیاز به دانش فنی و تخصصی دارد. این سیستم‌ها نیاز به پیکربندی و به‌روزرسانی مداوم دارند تا بتوانند به طور مؤثر عمل کنند. علاوه بر این، تفسیر هشدارهای امنیتی و تصمیم‌گیری در مورد پاسخ مناسب به تهدیدات اغلب نیاز به تخصص امنیتی دارد.

• آیا سیستم‌های IDS و IPS می‌توانند تمام تهدیدات سایبری را مسدود کنند؟

  خیر، در حالی که سیستم‌های IDS و IPS بخش مهمی از استراتژی امنیتی هر سازمانی هستند، آنها نمی‌توانند تضمین کنند که تمام تهدیدات سایبری مسدود یا شناسایی شوند. آنها بر اساس الگوهای شناخته شده و قوانین پیش‌تعریف‌شده عمل می‌کنند و ممکن است تهدیدات جدید یا پیچیده را نادیده بگیرند. بنابراین، ضروری است که سایر اقدامات امنیتی نیز به کار گرفته شوند.